Bestaat het 'oudste-dochtersyndroom' echt?

Het oudste‑dochtersyndroom is een term voor de extra druk en verantwoordelijkheid die veel eerstgeboren meisjes voelen binnen het gezin. Ze worden vaak (mede)zorggever, bemiddelaar en rolmodel, wat kan leiden tot perfectionisme, pleasen en het gevoel altijd sterk te moeten zijn.

Het ‘oudste-dochtersyndroom’ bestaat niet als officiële diagnose, maar raakt wel aan herkenbare patronen uit serieus onderzoek. Oudste dochters krijgen gemiddeld eerder verantwoordelijkheid en zorgrollen toebedeeld, wat hun ontwikkeling blijvend kan kleuren.

In een recente analyse in het tijdschrift Proceedings of the National Academy of Sciences concluderen psychologen dat volgorde in het gezin nauwelijks effect heeft op brede persoonlijkheidskenmerken; alleen intelligentie ligt bij eerstgeborenen gemiddeld iets hoger. Of je perfectionistisch of zorgzaam bent, hangt dus niet eenduidig af van je plek in het gezin. Tegelijk laat onderzoek naar zogeheten ‘parentificatie’ zien dat vooral oudste dochters vaker op jonge leeftijd in een semi-ouderrol belanden, met meer stress en soms meer angstklachten tot gevolg.

Misschien is dat de kern van het debat: niet elke oudste dochter draagt een onzichtbare mantel van ‘andere moeder’, maar als die rol structureel en eenzijdig bij haar wordt neergelegd, kan dat wel degelijk sporen nalaten in haar mentale gezondheid.

​